رنگ کردن مصنوعی ماهی آکواریومی (painted fish)

رنگ کردن ماهیان آکواریومی از فعالیت هایی است که جهت جلب نظر مصرف کنندگان و آکواریوم داران انجام می گیرد. این رنگ آمیزی مصنوعی با روش های مختلفی از جمله تزریق رنگ به وسیله سرنگ زیر پوست ماهی، فرو بردن ماهی در محلول رنگی و خوراندن غذای رنگ شده به ماهی صورت می گیرد. این رنگ ها به صورت دائم بر روی بدن ماهی باقی نمی ماند و معمولا بین شش تا نه ماه به صورت کامل و یا به صورت نسبی از بین می رود.  صحبت های زیادی بر سر انسانی بودن یا نبودن این عمل مطرح است که در ادامه به بررسی این موضوع بیشتر خواهیم پرداخت. 

روش های مختلف رنگ کردن مصنوعی ماهیان زینتی:

 متداول ترین روش رنگ آمیزی مصنوعی ماهی تزریق رنگ به وسیله سرنگ در زیر پوست ماهی است. در این روش، تزریق در چندین مرحله انجام می گیرد.

مورد دیگر قوطه ور کردن ماهی درون محلول رنگی است. در این روش، در برخی از موارد پوسته ی فوقانی ماهی را به وسیله محلول هایی می سوزانند تا رنگ جذب بهتری داشته باشد. متاسفانه گزارش شده است که استفاده از این روش میزان مرگ و میر بالایی دارد.

روش دیگر استفاده از غذاهای رنگی است. امروزه بسیاری از غذاهای بسته بندی موجود در بازار حاوی این مواد هستند که موجب تقویت رنگ ماهی می گردند و ضرری نیز برای سلامت ماهی ایجاد نمی کنند. از جمله این مواد رنگ دهنده، بتاکاروتن است. این روش نیز تاثیر موقت دارد و در صورت قطع مصرف غذای رنگی، رنگ ماهی نیز به مرور از بین خواهد رفت. با وجود مناسب بودن این روش برای سلامت ماهی، در مواردی گزارش استفاده از مواد رنگی مضر توسط افراد سود جو مشاهده شده است که این نوع غذاها سلامت ماهی را به خطر می اندازند.

استفاده از لیزر ضعیف نیز یکی دیگر از روش های رنگ آمیزی و خالکوبی ماهی ها است. این روش در ابتدا در سازمان های شیلاتی انجام می گرفته است. اما امروزه در خصوص ماهیان آکواریومی نیز کاربرد دارد.

روش دیگر تزریق و یا خوراندن هورمن به ماهی ها است که در مواردی موجب بهبود رنگ ماهی می گردد. لازم به ذکر است که این روش موجب نابارور شدن ماهی های ماده می گردد.

روش دیگر ایجاد تغییرات ژنتیکی است. این روش به صورت دائمی موجب تغییر رنگ ماهی و همچنین تغییر رنگ نسل و فرزندان ماهی می گردد. از این روش بیشتر جهت ایجاد رنگ های فلوئرسنت (شبرنگ) استفاده می شود. ژن های جدید از مرجان ها و ماهی های دریایی گرفته شده و به ماهیان آکواریومی معرفی می گردد. ماهیانی که تحت این روش تولید شده اند تحت نام تجاری glo fish به بازار معرفی گشته اند. این فناوری در ابتدا جهت تولید ماهیانی با قابلیت تشخیص آلودگی های زیست محیطی به کار گرفته شده است. 

گونه های ماهیان رنگ شده:

امروزه ماهیان آکواریومی بسیاری به این روش ها رنگ آمیزی شده اند که شاید تنها گونه های محدودی از آن ها در ایران مشاهده شود. ماهیانی همچون ماهی شیشه ای، تترا بلک ویدو، اسکار، کریدوراس، سیچلاید های آفریقایی، پرت، گلدفیش، بارب، دانیو و برخی از انواع کت فیش ها از دسته ماهیانی هستند که تحت این امر قرار گرفته اند. 

اثرات رنگ آمیزی بر روی سلامت ماهی ها:

تحقیقاتی در جنوب انگلستان در سال 1998 نشان داد که بیش از 40 درصد ماهیان شیشه ای رنگ شده علائم عفونت لنفوسیتسیس را نشان می دهند، در حالی که این عفونت تنها در 10 درصد ماهیان شیشه ای رنگ نشده مشاهده گردید. این عفونت گسترده در ماهیان رنگ شده ممکن بود بر اثر انتقال سوزن آلوده از ماهی ای به ماهی دیگر و یا کاهش مقاومت بدن ماهی ها بر اثر استرس زیاد آن ها در هنگام تزریق ایجاد شده باشد. علاوه بر این بسیاری از ماهیانی که به آن ها رنگ تزریق شده بود، بدون علائم ظاهر ی بیماری می مردند که این مرگ و میر احتمالا بر اثر بیماری کلیوی ناشی از تزریق رنگ اتفاق می افتاده است. 

نه به رنگ آمیزی مصنوعی ماهی ها:

با توجه به موارد گفته شده می توان نتیجه گرفت که این عمل تنها جنبه تجاری داشته و ضرر آن تنها و تنها متوجه این جانداران بی زبان است. امروزه در برخی از کشورهای دنیا فروش ماهیان رنگ شده ممنوع گردیده است. برخی از کمپین ها هم جهت جلوگیری از این موضوع راه اندازی شده اند و فروشگاه هایی که ماهیان رنگ شده را عرضه می نمایند، تحریم می کنند. با این وجود، متاسفانه همچنان صادرات ماهی های رنگ شده از جنوب شرقی آسیا رونق فراوانی دارد و کشور های بسیاری نیز طالب این کالای تجاری هستند. 

نویسنده و مترجم: سعید عالی پور